Dobrostan koni 

 

Dobrostan zwierząt

Dobrostan zwierząt czyli dobry stan - to stan harmonii pomiędzy zwierzęciem a środowiskiem. To stan ich zdrowia fizycznego i psychicznego w warunkach życia kształtowanych przez człowieka.

Dobrostan zwierząt to jeden z wymogów Unii Europejskiej dotyczących programu wzajemnej zgodności.

W Polsce zasada wzajemnej zgodności wdrażana jest stopniowo:

- W styczniu 2009 wprowadzono wymogi Obszaru A - zagadnienia ochrony środowiska naturalnego oraz identyfikację o rejestrację zwierząt.

- W 2011 roku wprowadzono wymogi Obszaru B - unormowania z zakresu zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt, zgłaszania ich chorób oraz zdrowotności roślin.

- Od 1 stycznia 2013 roku obowiązują wymogi Obszaru C - dobrostanu zwierząt.

Dobrostan wyraża się poprzez:

1.                    Wolność od głodu i pragnienia

Układ pokarmowy konia jest przystosowany do przyjmowania niewielkich ilości pożywienia praktycznie przez całą dobę - należy zapewnić mu stały dostęp do siana, wody i lizawki solnej podczas przebywania w pomieszczeniu. Każdy boks powinien być wyposażony w żłób i poidło, które umieszcza się na wysokości 0,8-1 m od poziomu posadzki. Poidło powinno być zamocowane w pewnej odległości od żłobu, aby koń nie zanieczyszczał go paszą. W przypadku braku poideł automatycznych, konie należy poić co najmniej trzy razy dziennie świeżą wodą o temp. 10-20 st. C w ilościach 30-40 l na dobę (w czasie upałów do 80 l na dobę).

Na pasze objętościowe (zielonkę, siano) mocuje się odpowiednią drabinkę, specjalny kosz lub siatkę na ścianie. Należy karmić co najmniej dwa razy dziennie paszą treściwą dostosowaną do wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego.

2.                   Wolność od dyskomfortu (niewygody)

Należy zagwarantować wygodną powierzchnię do wypoczynku w miejscu bezpiecznym dla zdrowia zwierząt.

Minimalne wymogi zgodnie z Rozporządzeniem  Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Powierzchnia boksu:

—  koń dorosły do 1,47 m w kłębie – 6 m2.

—  koń dorosły powyżej 1,47m w kłębie – 9 m2.

—  klacz ze źrebięciem – 12 m2.

Powierzchnia stanowiska na uwięzi

—  koń dorosły do 1,47 m w kłębie -  szerokość  1,6 m, długość 2,1 m

—  koń dorosły powyżej 1,47 m w kłębie - szerokość 1,8 m, długość  3,1 m

Powierzchnia w systemie wolnostanowiskowym bez uwięzi (w przeliczeniu na jednego konia):

—  konie dorosłe lub młodzież po odsadzeniu od matki  - co najmniej 10 m2,

—  klacz ze źrebięciem – co najmniej 12 m2.

Koniom, dla ich prawidłowego rozwoju, należy również zapewnić swobodę i bezpieczeństwo w boksach. Boksy powinny zapewnić możliwość poruszania się oraz wygodne wstawanie i kładzenie się.

Wymagania dotyczące mikroklimatu:

—  stężenie dwutlenku węgla – poniżej 3 000 ppm

—  stężenie siarkowodoru – poniżej 5 ppm

—  stężenie amoniaku – poniżej 20 ppm

—  wilgotność powietrza – do 80%

—  ruch powietrza - do 0,3 m/s

—  temperatura powietrza – powyżej 5 st. C

—  prędkość przepływu powietrza – do 0,3 m/s

Oświetlenie:

Dla prawidłowej fizjologii oraz stanu psychicznego najważniejsze jest światło słoneczne. Dla wszystkich koni duszna, ciemna, wilgotna i źle wentylowana stajnia jest szkodliwa. W takich warunkach konie czują się źle i chorują. Stajnie muszą być widne, wysokie (3 - 5,4 m). Okna w stajniach umieszcza się wysoko, powinny być uchylane górą do środka, gdyż są ważnym elementem wentylacji. Należy zapewnić dostęp do światła naturalnego lub oświetlić stajnię światłem sztucznym.

Temperatura:

Dorosłe konie mają wysoką tolerancje na zmiany temperatury, ale najlepiej czują się w przedziale termicznym od 5 do 15 st. C. Konie lepiej znoszą niższą temperaturę niż wyższą.

Wilgotność:

Wilgotność w stajni nie powinna przekraczać 80%, optymalna wilgotność zapewniająca komfort koni w czasie pobytu w stajni obejmuje przedział 54-60%. Odpowiedni poziom wilgotności jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania spojówek oczu oraz układu oddechowego. Istotnym elementem konstrukcji stajni jest sprawnie działający system wentylacji. W stajniach możemy korzystać z wentylacji grawitacyjnej oraz mechanicznej.

Stężenie amoniaku i siarkowodoru:

Brak świeżego powietrza powoduje choroby układu oddechowego. Kurz i pył prawie zawsze wywołują kaszel, który nieleczony, może prowadzić do groźnej choroby, jaką jest chroniczne obturacyjne zapalenie płuc (COPD). Ściółka zanieczyszczona odchodami oraz niedostateczna wymiana powietrza z winy nie sprawnego systemu wentylacyjnego sprawiają, że powietrze zawiera zbyt dużo dwutlenku węgla, amoniaku i siarkowodoru. Amoniak wpływa negatywnie na funkcjonowanie układu oddechowego, a siarkowodór zmniejsza zdolność krwi do nasycenia się tlenem.

3.                   Wolność od bólu, urazów i chorób

Konie są zwierzętami płochliwymi i potrafią rozwinąć dużą szybkość, co często uniemożliwia ochronę przed urazem. Przeważająca większość urazów spowodowanych jest jednak działaniem człowieka związanym z użytkowaniem konia. Np. działanie wędzidła u konia, nadużywanie bata. Również zabiegi higieniczne mogą naruszyć dobrostan koni - np. niewłaściwie przeprowadzona korekcja kopyt.

4.                   Wolność od strachu i stresu

Naruszenie dobrostanu koni w czwartym obszarze występuje poprzez nieprawidłowe układanie i trening koni, a także w zakresie profilaktyki i lecznictwa koni.

Wykonywanie bolesnych zabiegów bez znieczulenia np. tarnikowanie zębów czy zabiegi na kopycie, stosowanie leków niezarejestrowanych dla  koni, wywołujących często ciężkie objawy uboczne, wykonywanie zabiegów weterynaryjnych i podawanie leków przez osoby nieuprawnione czy stosowanie dopingu to najczęstsze przykłady naruszenia dobrostanu koni.

5.                   Swobodę do wyrażania normalnego behawioru czyli naturalnego zachowania.

Koń jako zwierzę stadne, bezpiecznie i komfortowo czuje się w towarzystwie innych zwierząt. Ważne jest, aby konie widziały się nawzajem, mogły obserwować otoczenie.  Konie utrzymywane w samotności i mało wykorzystywane przez człowieka są znerwicowane oraz stają się narowiste, nieposłuszne a przez to często niebezpieczne dla człowieka. Największym naruszeniem dobrostanu jest ograniczenie im przestrzeni i to dotyczy zarówno stajni jak i wybiegów czy pastwisk.

 

Unijne ustawodawstwo w zakresie dobrostanu opiera się na dwóch aktach prawnych – Dyrektywie UE dotyczącej zawarcia Europejskiej Konwencji o ochronie zwierząt gospodarskich z 1978 r. oraz Dyrektywie Rady o ochronie zwierząt trzymanych dla potrzeb gospodarskich z 1998 r. Dyrektywy określają ogólnie minimalne standardy dobrostanu zwierząt, które powinny być przestrzegane w UE:

•         ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.);

•         ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm.);

•         rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te , dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 116, poz. 778);

Aby rolnik mógł otrzymywać pełne dopłaty bezpośrednie musi przestrzegać wszystkich tych norm. W przypadku, gdy nie są one realizowane, rolnik może być ukarany poprzez zmniejszenie dopłat bezpośrednich. Wysokość kary zależy m.in. od skali niedociągnięć, a także od tego czy się one powtarzają lub powstały umyślnie.

W przypadku, gdy stwierdzono, że niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika,dopłata zostanie zmniejszona o 3 proc. W przypadku, gdy zaniedbanie powtarza się w kolejnych latach dopłata może być mniejsza do 15 proc. Natomiast, gdy zostanie stwierdzone, że rolnik celowo dopuścił się zaniedbania obniżka może wynieść 20 proc. kwoty dopłaty.  W skrajnych przypadkach ARiMR może nie wypłacić dopłaty.

                                                                                                Opracowanie: WZHK Warszawa

 

Opracowanie Dr Iwony Tomczyk-Wrony „Dobrostan koni – aspekty prawne” 

   Przepisy prawne:

Ochrona zwierząt

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
Dz.U. 1997 Nr 111 Poz. 724

Dyrektywa Rady UE dotycząca ochrony zwierząt hodowlanych Dyrektywa Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r.

Konwencje Rady Europy dotyczące ochrony zwierząt z uwzględnieniem udziału Polski

• Europejska konwencja o ochronie zwierząt hodowlanych i gospodarskich
• Europejska konwencja o ochronie zwierząt przeznaczonych do uboju

Minimalne warunki utrzymywania zwierząt
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej. Dz.U. 2010 Nr 116 Poz. 778 z dnia 30 czerwca 2010 r.

Minimalne warunki utrzymywania zwierząt – nowelizacja
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 10 września 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej. Dz.U. 2015 Poz. 1516 z dnia 1 października 2015 r.

Ochrona zwierząt podczas ich uśmiercania Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania

Transport

Ochrona zwierząt podczas transportu Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97

Wymagania weterynaryjne przy przewozie i przemieszczaniu koniowatych
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych przy przywozie i przemieszczaniu koniowatych. Dz.U. 2005 Nr 37 Poz. 334 z dnia 19 marca 2005 r.

Inne przepisy

Pozostałe przepisy (dotyczące identyfikacji, hodowli, handlu, warunków weterynaryjnych i inne)można znaleźć na tej stronie.